Η Πορεία προς το Νόμπελ Ειρήνης

Ο νικητής του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης 2024 θα ανακοινωθεί την Παρασκευή 11 Οκτωβρίου στο Όσλο.

Ποιος μπορεί να τιμηθεί;

Το βραβείο θα πρέπει να απονέμεται στο πρόσωπο που έχει τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην «αδελφοποίηση μεταξύ εθνών, την κατάργηση ή μείωση υφιστάμενων στρατιωτικών δυνάμεων και την εγκαθίδρυση και προώθηση ειρηνευτικών συνελεύσεων», σύμφωνα με τη διαθήκη του Σουηδού βιομηχάνου Άλφρεντ Νόμπελ, που καθιέρωσε τα βραβεία.

Χιλιάδες άνθρωποι μπορούν να προτείνουν ονόματα: μέλη κυβερνήσεων και κοινοβουλίων, εν ενεργεία αρχηγοί κρατών, πανεπιστημιακοί καθηγητές Ιστορίας, Κοινωνικών Επιστημών, Δικαίου και Φιλοσοφίας, και παλαιότεροι βραβευθέντες με Νόμπελ Ειρήνης.

Φέτος υπάρχουν 286 υποψήφιοι, αν και ο κατάλογος των ονομάτων τους παραμένει μυστικός για 50 χρόνια.

Μεταξύ των φετινών φαβορί με βάση τα γραφεία στοιχημάτων είναι ο Ρώσος αντιφρονών Αλεξέι Ναβάλνι, που πέθανε σε αποικία κρατουμένων στην Αρκτική τον Φεβρουάριο. Αλλά αυτό δεν είναι δυνατόν, διότι κανείς δεν βραβεύεται μετά θάνατον.

Άλλο φαβορί είναι ο Ουκρανός Βολοντίμιρ Ζελένσκι, που είναι επίσης απίθανο να κερδίσει διότι είναι ηγέτης ενός εμπόλεμου κράτους.

Ποιος αποφασίζει;

Η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ, που αποτελείται από πέντε άτομα που διορίζονται από το νορβηγικό κοινοβούλιο, είναι αυτή που κρίνει ποιος θα βραβευθεί. Τα μέλη είναι συχνά πρόσωπα που έχουν αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική, χωρίς αυτό να αποτελεί κανόνα. Φέτος, της επιτροπής αυτής προεδρεύει ο επικεφαλής της νορβηγικής πτέρυγας του PEN International, μιας οργάνωσης που υπερασπίζεται την ελευθερία έκφρασης.

Όλα αυτά τα πρόσωπα προτείνονται από νορβηγικά πολιτικά κόμματα και ο διορισμός τους αντανακλά την ισορροπία δυνάμεων στο κοινοβούλιο της Νορβηγίας.

Οι υποψηφιότητες κλείνουν στις 31 Ιανουαρίου. Τα μέλη της επιτροπής έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν τις δικές προτάσεις έως την πρώτη συνεδρίαση της επιτροπής τον Φεβρουάριο.

Συζητούν όλες τις υποψηφιότητες και στη συνέχεια καταρτίζουν μια λίστα με τις επικρατέστερες. Στη συνέχεια κάθε υποψήφιος αξιολογείται και εξετάζεται από μια ομάδα μόνιμων συμβούλων και άλλων ειδικών.

Η επιτροπή συνεδριάζει περίπου μία φορά τον μήνα για να συζητήσει τις υποψηφιότητες. Συνήθως λαμβάνουν την απόφασή τους κατά την τελευταία συνεδρίαση της επιτροπής, που τείνει να είναι στις αρχές Οκτωβρίου.

Η επιτροπή επιδιώκει να υπάρχει συναίνεση στην τελική επιλογή. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν, η απόφαση λαμβάνεται από την πλειοψηφία των μελών.

Η τελευταία φορά που ένα μέλος παραιτήθηκε διαμαρτυρόμενο ήταν το 1994, όταν ο Παλαιστίνιος ηγέτης Γιάσερ Αραφάτ μοιράστηκε το βραβείο με τους Ισραηλινούς Σιμόν Πέρες και Γιτζάκ Ράμπιν.

Ποιος προτείνεται;

Ενώ ο πλήρης κατάλογος των υποψηφίων παραμένει μυστικός, τα πρόσωπα που υποβάλλουν προτάσεις έχουν το δικαίωμα να αποκαλύψουν τις επιλογές τους.

Μεταξύ των ονομάτων που έχουν γίνει γνωστά φέτος είναι η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR), το Διεθνές Δικαστήριο και ο επικεφαλής του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες. Πληροφορίες φέρουν στα φαβορί της διαδικασίας τον Πάπα Φραγκίσκο και τον Αλεξέι Ναβάλνι, τον Ρώσο πολιτικό αντίπαλο του Πούτιν, που βρέθηκε νεκρός στη φυλακή.

Το βαρύτιμο έπαθλο και η αξία του

Ένα μετάλλιο, ένα δίπλωμα, 11 εκατ. σουηδικές κορώνες (1,1 εκατ. δολάρια) – και φυσικά την προσοχή ολόκληρου του πλανήτη.

Η ανακοίνωση θα γίνει την Παρασκευή 11 Οκτωβρίου στις 12:00 ώρα Ελλάδας στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Νόμπελ στο Όσλο. Η τελετή βράβευσης θα λάβει χώρα στο δημαρχείο του Όσλο στις 10 Δεκεμβρίου, επέτειο του θανάτου του Άλφρεντ Νόμπελ.