Η πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης, η οποία ξέσπασε το Σάββατο 18 Αυγούστου 1917, υπήρξε ένα από τα πιο καθοριστικά γεγονότα στην ιστορία της πόλης. Σε διάστημα 32 ωρών, κατέστρεψε περίπου 9.500 σπίτια και άφησε άστεγους πάνω από 70.000 ανθρώπους, διαμορφώνοντας τη μελλοντική φυσιογνωμία της πόλης.
Η Πόλη Πριν την Πυρκαγιά
Η Θεσσαλονίκη στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν μια από τις μεγαλύτερες και πιο ανεπτυγμένες πόλεις των Βαλκανίων. Το λιμάνι της αποτελούσε κομβικό σημείο εμπορίου και σύνδεσης με την υπόλοιπη Ευρώπη. Αμέσως μετά την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα το 1912, η πόλη διατήρησε τον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα, φιλοξενώντας Έλληνες, Εβραίους, Τούρκους και άλλες εθνοτικές ομάδες.
Με την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η πόλη μετατράπηκε σε στρατιωτική βάση των δυνάμεων της Αντάντ, φιλοξενώντας χιλιάδες Γάλλους και Βρετανούς στρατιώτες, που κατέκλυζαν τους δρόμους και τα καταλύματα της.
Το Ξέσπασμα της Πυρκαγιάς
Η πυρκαγιά ξεκίνησε στις 15:00 της 18ης Αυγούστου 1917, από ένα φτωχικό σπίτι στη συνοικία Μεβλανέ. Η σπίθα από ένα καζάνι έπεσε σε υπόγεια αποθήκη με άχυρο, προκαλώντας την ανάφλεξη. Η έλλειψη επαρκούς ποσότητας νερού λόγω της παρουσίας των συμμαχικών στρατευμάτων και οι ισχυροί άνεμοι του Βαρδάρη συνετέλεσαν στην ταχύτατη εξάπλωση της φωτιάς.
Μέσα σε λίγες ώρες, η πυρκαγιά προχώρησε ακάθεκτη προς το κέντρο της πόλης, καίγοντας σπίτια, εμπορικά καταστήματα και θρησκευτικά κτίρια, ενώ οι προσπάθειες κατάσβεσης ήταν αδύναμες και αποσπασματικές.
Καταστροφικές Συνέπειες
Η πυρκαγιά κατέστρεψε ολοσχερώς το εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο της Θεσσαλονίκης. Καταστράφηκαν αρχεία και μνημεία, ενώ σημαντικά θρησκευτικά κτίρια των κοινοτήτων της πόλης κατακάηκαν. Αν και οι ανθρώπινες απώλειες ήταν περιορισμένες, με μοναδικά θύματα λίγους Γάλλους στρατιώτες, η οικονομική και κοινωνική ζημιά ήταν τεράστια.
Επείγουσες Προσπάθειες Ανασυγκρότησης
Μετά την πυρκαγιά, η κυβέρνηση ανέλαβε την περίθαλψη των πυροπαθών. Δημιουργήθηκαν καταυλισμοί για τη στέγαση των αστέγων, ενώ η αναδόμηση της πόλης ξεκίνησε σύντομα, με ένα νέο, οργανωμένο πολεοδομικό σχέδιο. Η ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης την μετέτρεψε σε μια σύγχρονη πόλη, με ευρύτερους δρόμους και πιο ασφαλή κτίρια.
