Η εκπληκτική διαφυγή των χελιών: Πώς αποφεύγουν τον θάνατο

Χρησιμοποιώντας βίντεο ακτίνων Χ, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα μωρά γιαπωνέζικα χέλια (Anguilla japonica) γλιστρούν προς τα πίσω έξω από το στομάχι των αρπακτικών σκουρόχρωμων ψαριών (Odontobutis obscura) μετά την κατάποση και ξεγλιστρούν μέσα από τις σχισμές των βραγχίων προς την ελευθερία.

Η μελέτη για τα χέλια και τη συμπεριφορά τους

«Αυτή η μελέτη είναι η πρώτη που παρατήρησε τα πρότυπα συμπεριφοράς και τις διαδικασίες διαφυγής του θηράματος μέσα στην πεπτική οδό των αρπακτικών», είπαν στο ScienceAlert οι θαλάσσιοι βιολόγοι Yuha Hasegawa και Yuuki Kawabata του Πανεπιστημίου του Ναγκασάκι.

«Σε αυτό το σημείο, το ιαπωνικό χέλι είναι το μόνο είδος ψαριού που έχει επιβεβαιωθεί ότι μπορεί να δραπετεύσει από το πεπτικό σύστημα των αρπακτικών ψαριών μετά τη σύλληψή του».

Οι ερευνητές ήθελαν να μάθουν περισσότερα για το πώς τα ιαπωνικά χέλια ξεφεύγουν από το στομάχι των ψαριών που τα τρώνε, καθώς δεν ήταν σαφές εάν η στρατηγική διαφυγής τους ήταν σκόπιμη. Έτσι δημιούργησαν ένα πείραμα για να το ανακαλύψουν – χρησιμοποιώντας ακτίνες Χ για να δουν τι συμβαίνει μέσα στο στομάχι του ψαριού μετά την κατάποση του χελιού.

Για να μπορέσουν να δουν τι ακριβώς συμβαίνει μέσα στο ψάρι όταν καταπιεί το χέλι, οι επιστήμονες έκαναν μια ειδική επεξεργασία στα χέλια που εκτράφηκαν στο εργαστήριο, χορηγώντας τους μια ουσία (θειικό βάριο) που τα κάνει να φαίνονται καθαρά στις ακτίνες Χ. Μετά, έβαλαν τα χέλια σε ένα ενυδρείο με ένα μεγαλύτερο ψάρι και τράβηξαν βίντεο με ακτίνες Χ για να δουν τι θα συμβεί. Κατέγραψαν δηλαδή τις αλληλεπιδράσεις αρπακτικού-θηράματος, σε πραγματικό χρόνο.

Από τα 32 χέλια που πιάστηκαν από τα ψάρια, τα 13 κατάφεραν να βρουν το δρόμο προς τα βράγχια, ξεκινώντας τη διαδικασία διαφυγής. Ωστόσο, μόνο εννέα χέλια ξέφυγαν τελικά και βγήκαν από το στόμα του ψαριού.

Ωστόσο, αυτό που εξέπληξε τους ερευνητές ήταν ο τρόπος με τον οποίο τα χέλια κατάφεραν να ξεφύγουν, όπως αποκαλύφθηκε στο βίντεο με ακτίνες Χ. Το θήραμα καταβροχθίστηκε εντελώς από τα ψάρια πριν από την απόδραση, η οποία έγινε μέσω αντίστροφης κίνησης. Δηλαδή τα χέλια σέρνονταν και στριφογύριζαν προς τα πίσω, με την ουρά πρώτα, ανατρέποντας την κατεύθυνση της κατάποσης και επιστρέφοντας έτσι μέσω του οισοφάγου του ψαριού.

«Στην αρχή του πειράματος, υποθέσαμε ότι τα χέλια θα έφευγαν απευθείας από το στόμα του αρπακτικού στα βράγχια…Ωστόσο, αντίθετα με τις προσδοκίες μας, το να παρακολουθούμε την απελπισμένη απόδραση των χελιών από το στομάχι του αρπακτικού στα βράγχια ήταν πραγματικά εκπληκτικό για εμάς».

Τα χέλια που δεν ξέφυγαν εξακολουθούσαν να καταγράφονται να κάνουν κύκλους στο στομάχι του ψαριού σαν να αναζητούν οδό διαφυγής όσο το δυνατόν γρηγορότερα: Ο μέσος χρόνος που κάθε χέλι ήταν ενεργό μέσα στο ψάρι ήταν 211 δευτερόλεπτα πριν υποκύψει στο εχθρικό πεπτικό περιβάλλον.

«Αυτή η ανακάλυψη μάς έδωσε νέες ιδέες: η μυϊκή δύναμη και η ανοχή σε εξαιρετικά όξινα και αναερόβια περιβάλλοντα, καθώς και η επιμήκης και ολισθηρή μορφολογία τους, είναι απαραίτητα για τα χέλια προκειμένουν να ξεφύγουν γρήγορα από το πεπτικό σύστημα πριν αφομοιωθούν», είπαν οι Hasegawa και Kawabata.

Η επιτυχία απόδρασης δεν είναι εγγυημένη στο 100% για το ιαπωνικό χέλι, αλλά σίγουρα είναι πολύ καλύτερο από το να μην προσπαθεί καν να αποφύγει τον κίνδυνο.

Αν και μια τέτοια τολμηρή απόδραση από τα σαγόνια και το στομάχι αρπακτικών φαίνεται να είναι μια σπάνια στρατηγική επιβίωσης μεταξύ των ζώων, είναι πιθανό ότι υπάρχουν περισσότερα πλάσματα εκεί έξω με την ίδια ικανότητα.

Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Current Biology.