Ντέμης Χασάμπης: Από τον κορυφαίο σκακιστή στον νομπελίστα της Τεχνητής Νοημοσύνης, μια ζωή γεμάτη επιτυχίες

Ο 48χρονος Ντέμης (Δημοσθένης) Χασάμπης, που μοιράζεται από σήμερα το βραβείο Νόμπελ Χημείας με τους Τζον Τζάμπερ και Ντέιβιντ Μπέικερ, είναι μία από εκείνες τις ιδιοφυΐες που φαίνονται από μικρή ηλικία.

Στα 13 του ήταν ο κορυφαίος σκακιστής στον κόσμο στην ηλικία του και έκτοτε ο γεννηθείς στο βόρειο Λονδίνο με ρίζες από την κατεχόμενη Αμμόχωστο επιστήμονας διάλεγε πάντα προσεκτικά την επόμενη πρόκληση, εκπληρώνοντας με τρόπο μεθοδικό την αποστολή που με προθυμία και καθ’ ομολογία ανέθεσε στον εαυτό του: να δοκιμάσει τα σύνορα της γνώσης και της νοημοσύνης για το κοινό καλό.

Αρχικά ξεχώρισε στον τομέα ανάπτυξης ηλεκτρονικών παιχνιδιών, έπειτα στην επιστήμη των υπολογιστών στο Κέμπριτζ και μετά στη μελέτη των νευρώνων, με διδακτορικό στο UCL.

Με την εταιρεία Τεχνητής Νοημοσύνης Deep Mind που ίδρυσε το 2010, η οποία τέσσερα χρόνια μετά αποκτήθηκε από την Google για ποσό σχεδόν μισού δισεκατομμυρίου δολαρίων, δημιούργησε ένα εργαλείο-αλγόριθμο πρόβλεψης της δομής σχεδόν όλων των γνωστών στους επιστήμονες πρωτεϊνών, το AlphaFold2.

Η Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών που απονέμει τα βραβεία Νόμπελ έκανε λόγο για «επαναστατική» εργασία πάνω στις πρωτεΐνες.

Η γνώση της δομής κάθε πρωτεΐνης είναι κρίσιμη ώστε οι ερευνητές να μπορούν να τη στοχεύουν και να αλλάζουν τον τρόπο που συμπεριφέρεται στην προσπάθεια ανάπτυξης φαρμακευτικών θεραπειών.

Ακόμα και ο σχεδιασμός πρωτεϊνών με συγκεκριμένες ιδιότητες όπως η βιολογική αποσύνθεση πλαστικών είναι πλέον δυνητικά δυνατή, επισημαίνουν επιστήμονες.

Η αδυναμία κατανόησης των σχημάτων των πρωτεϊνών απασχολούσε τους βιολόγους επί 50 χρόνια και είχε χαρακτηριστεί ως το «Άγιο Δισκοπότηρο» της βιολογίας.

Κατά την ανακοίνωση επιτυχούς λειτουργίας του αλγόριθμου πριν από τέσσερα χρόνια, ο κ. Χασάμπης είχε πει πως ανοίγει «εντελώς νέες λεωφόρους και κλάδους εξερευνήσεων για την επιστήμη και τη βιομηχανία».

Οι δηλώσεις του πάντως είναι ελάχιστες και μετρημένες, καθώς ο ίδιος είναι γνωστό πως αποφεύγει τη δημοσιότητα.

Μία από τις λιγοστές συνεντεύξεις του, λίγο μετά την αγορά της Deep Mind από την Google, είχε παραχωρηθεί στο ΚΥΠΕ, με τον ίδιο να μιλά με ενθουσιασμό για τη δουλειά του και για την αγάπη του για την Κύπρο.

Μεταξύ άλλων, ο Ντέμης Χασάμπης είχε πει ότι εργάζεται για την υλοποίηση ενός προσωπικού ονείρου από τότε που ήταν νεαρός, δηλαδή την κατασκευή μηχανών-υπολογιστών που «σκέφτονται χωρίς ανθρώπινη επίβλεψη» με σκοπό να μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων της ανθρωπότητας.

Είχε επίσης δηλώσει υπερήφανος για την κυπριακή του καταγωγή, από την Αμμόχωστο: «Με κάνει να νιώθω όμορφα που οι Κύπριοι είναι περήφανοι για μένα. Έχω ελληνικό τρόπο σκέψης και όσα έχει κάνει ο ελληνισμός για τον δυτικό κόσμο από την κλασική περίοδο και μετά είναι μεγάλο κομμάτι του χαρακτήρα μου».

• Μεταξύ των νικητών του Νόμπελ Χημείας 2024

Ο κυπριακής καταγωγής Βρετανός επιστήμονας Ντέμης Χασάμπης είναι μεταξύ αυτών που τιμώνται με το φετινό Νόμπελ Χημείας.

Συγκεκριμένα, η επιτροπή που απονέμει το βραβείο ανακοίνωσε ότι τιμώνται φέτος με το Νόμπελ Χημείας 2024 οι επιστήμονες Ντέιβιντ Μπέικερ, Ντέμης Χασάμπης και Τζον Τζάμπερ, για την εργασία τους πάνω στη δομή των πρωτεϊνών.

Με το φετινό Νόμπελ Χημείας τιμώνται κατά το ήμισυ ο Αμερικανός επιστήμονας Ντέιβιντ Μπέικερ και κατά το άλλο ήμισυ ο Βρετανός Ντέμης Χασάμπης και ο Αμερικανός Τζον Μ. Τζάμπερ για τις έρευνές τους πάνω στις δομές των πρωτεϊνών, διευκρίνισε η Επιτροπή των Νόμπελ.

Ο Ντέιβιντ Μπέικερ τιμάται “για τον υπολογιστικό συνδυασμό πρωτεϊνών”, ενώ ο Ντέμης Χασάμπης και ο Τζον Μ. Τζάμπερ για τις εργασίες τους στην “πρόβλεψη πρωτεϊνικής δομής” μέσω της τεχνητής νοημοσύνης, σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε η επιτροπή.

Το βραβείο αυτό, από τα πιο περίβλεπτα στον επιστημονικό κόσμο, απονέμεται από την Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ύψους 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών.

ΚΥΠΕ, Αθανάσιος Γκαβός – Λονδίνο

Στον ελληνοκύπριο Ντέμη Χασάμπη μαζί με τους Ντέιβιντ Μπέικερ και Τζον Τζάμπερ το Νόμπελ Χημείας 2024: Για την εργασία τους στη δομή των πρωτεϊνών