Εργασία και ψυχική υγεία: Προκλήσεις και λύσεις

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας που εορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου συνιστά μία ευκαιρία για να αναλογιστούμε πως κανένας που αντιμετωπίζει προκλήσεις στην ψυχική του υγεία δεν πρέπει να νιώθει και να είναι μόνος. Η υγεία αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα για όλους και σε αυτό περιλαμβάνεται και το δικαίωμα στην ψυχική υγεία. 

Η ψυχική υγεία συνιστά προστασία από κινδύνους που καταβάλλουν την ψυχική ανθεκτικότητα, περιλαμβάνει την κάλυψη της ανάγκης για διαθέσιμη, προσβάσιμη, αποδεκτή και υψηλής ποιότητας φροντίδα και τέλος φυσικά εμπεριέχει την διασφάλιση της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας και της ένταξης στην κοινότητα. Αυτή την χρονιά την παγκόσμια κοινότητα απασχολεί ο τομέας της εργασίας σε συνάρτηση με την ψυχική υγεία. 

Η εργασία μπορεί και οφείλει να προσφέρει βιοπορισμό αλλά και να αποτελεί πηγή νοήματος, σκοπού και χαράς. Οι εργαζόμενοι ενήλικες περνούν περισσότερες ώρες εργασίας από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο, για πάρα πολλούς ανθρώπους, η εργασία απέχει πολύ από ένα ιδανικό πρότυπο, αποτυγχάνοντας να βελτιώσει τη ζωή τους και υποβαθμίζοντας την ψυχική τους υγεία και ευημερία, οδηγώντας τους σε υπερβολική πίεση και ψυχικά προβλήματα. 

Ζητήματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη και το άγχος, συναντώνται συχνά στους χώρους εργασίας, επηρεάζοντας την παραγωγικότητα, την παρουσία και τη συνολική απόδοση. Τέλος, άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας βιώνουν αποκλεισμό ή δυσκολία ένταξης και παραμονής σε κάποιο εργασιακό πλαίσιο. Σήμερα, παγκοσμίως, αναγνωρίζεται ότι η αντιμετώπιση των αναγκών ψυχικής υγείας των εργαζομένων δεν είναι μόνο επωφελής για τα άτομα, αλλά και για υγιείς και αποδοτικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις. Τα δεδομένα δείχνουν σταθερά ότι η προαγωγή της ψυχικής υγείας στον χώρο εργασίας είναι ωφέλιμη για τους ανθρώπους, τις εταιρείες και τις κοινότητες. Ο στόχος είναι ξεκάθαρος: να υποστηρίξουμε την ψυχική υγεία στον χώρο εργασίας και να αναπτύξουμε βέλτιστες πρακτικές που θα δημιουργήσουν κουλτούρες όπου οι εργαζόμενοι έχουν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν παραγωγικά και να ανθίσουν. 

Στο πλαίσιο της Ολοκλήρωσης της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης και του Ν. 5129/2024 δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στις πολιτικές και στην διαδικασία ένταξης ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας στην αγορά εργασίας μέσω των ΚοιΣΠΕ. Το Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας που θα ξεκινήσει τη λειτουργία του από την 1η Ιανουαρίου 2025 θα στοχεύσει στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών των κατά τόπους Περιφερειακών Δικτυών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας ανά ΥΠε για την πρόληψη και την προαγωγή της ψυχικής υγείας στους χώρους εργασίας. 

Περαιτέρω το Υπουργείο Υγείας ήδη στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2021-2030 έχει δύο από τους δέκα συνολικά άξονες να αφορούν ή να σχετίζονται με την Εργασία. Στο πλαίσιο αυτό και με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δημιουργήθηκαν και ήδη λειτουργούν εδώ και ένα έτος 4 Κέντρα Ημέρας Υποστήριξης Εργαζομένων (3 στην Αττική και 1 στη Θεσσαλονίκη) για την προαγωγή της ψυχικής υγείας και της ευεξίας των εργαζομένων και για την διαχείριση ζητημάτων που σχετίζονται με την ψυχική υγεία στους χώρους εργασίας, όπου πολίτες μπορούν να λάβουν δωρεάν υπηρεσίες. 

Τέλος, προ τριμήνου με πόρους από το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης το Υπουργείο Υγείας εκκίνησε την λειτουργία πέντε Εξειδικευμένων Γραφείων Υποστήριξης της Απασχόλησης τα οποία στοχεύουν στην εξεύρεση και διατήρηση της εργασίας ατόμων με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα και άτομα στο φάσμα του αυτισμού με μέτρια και υψηλή λειτουργικότητα. Με όλα τα παραπάνω το Υπουργείο Υγείας ενισχύει και θωρακίζει την ψυχική υγεία στους χώρους εργασίας εξασφαλίζοντας σύγχρονες, δωρεάν, εξειδικευμένες και πρωτοποριακές υπηρεσίες για όλους τους πολίτες, βάζοντας σε προτεραιότητα την ψυχική υγεία.