Αγγειακά Επεισόδια: Πρόληψη και Αντιμετώπιση

Με αφορμή το σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο που έπληξε χθες το βράδυ τη λαοφιλή ερμηνεύτρια Μαρινέλλα και έχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στο πανελλήνιο, το ΕΚΠΑ δημοσιεύει χρήσιμες πληροφορίες για τις δύο κύριες αιτίες της νόσου, σύμφωνα με πρόσφατη εκλαϊκευμένη περίληψη από τη Mayo Clinic.

Το ισχαιμικό εγκεφαλικό προκαλείται από φραγμένη αρτηρία στον εγκέφαλο. Ένα αιμορραγικό εγκεφαλικό προκαλείται όταν ένα αιμοφόρο αγγείο στον εγκέφαλο διαρρηγνύεται. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν μόνο μια προσωρινή διαταραχή της ροής του αίματος στον εγκέφαλο, γνωστή ως παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (ΠΙΕ), που δεν προκαλεί μόνιμα συμπτώματα. Η Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου συμπυκνώνει τα δεδομένα.

Το ισχαιμικό εγκεφαλικό, που είναι το πιο κοινό, συμβαίνει όταν τα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου στενεύουν ή είναι φραγμένα. Αυτό προκαλεί μειωμένη ροή αίματος, γνωστή ως ισχαιμία. Η στένωση των αιμοφόρων αγγείων μπορεί να προκληθεί από εναποθέσεις λίπους που συσσωρεύονται στα αιμοφόρα αγγεία ή και από θρόμβους αίματος. 

Το αιμορραγικό εγκεφαλικό συμβαίνει όταν ένα αιμοφόρο αγγείο στον εγκέφαλο διαρρηγνύεται ή σπάει. Η αιμορραγία στο εσωτερικό του εγκεφάλου, γνωστή ως εγκεφαλική αιμορραγία, μπορεί να προκύψει από πολλές καταστάσεις που επηρεάζουν τα αιμοφόρα αγγεία. Οι παράγοντες που σχετίζονται με το αιμορραγικό εγκεφαλικό περιλαμβάνουν:

• Υψηλή αρτηριακή πίεση που δεν είναι υπό έλεγχο.

• Υπερθεραπεία με αντιπηκτικά.

• Διογκώσεις στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων, γνωστά ως ανευρύσματα.

• Τραύμα στο κεφάλι, όπως από τροχαίο ατύχημα.

• Εναπόθεση πρωτεϊνών στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων που οδηγούν σε αδυναμία στο τοίχωμα των αγγείων. Αυτό είναι γνωστό ως εγκεφαλική αμυλοειδική αγγειοπάθεια.

• Ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο που οδηγεί σε εγκεφαλική αιμορραγία.

• Μια λιγότερο συχνή αιτία αιμορραγίας στον εγκέφαλο είναι η ρήξη μιας αρτηριοφλεβικής δυσπλασίας (AVM). 

Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο

Το παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (ΠΙΕ) είναι μια προσωρινή περίοδος συμπτωμάτων παρόμοια με αυτά ενός εγκεφαλικού επεισοδίου και δεν προκαλεί μόνιμη βλάβη. Προκαλείται από μια προσωρινή μείωση της παροχής αίματος σε μέρος του εγκεφάλου και είναι γνωστό ως μικρό εγκεφαλικό και χρειάζεται επείγουσα ιατρική περίθαλψη.

Παράγοντες κινδύνου

Πολλοί παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Οι δυνητικά θεραπεύσιμοι παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό περιλαμβάνουν:

• Υπερβαρότητα ή παχυσαρκία

• Σωματική αδράνεια.

• Βαριά ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

• Υψηλή αρτηριακή πίεση.

• Κάπνισμα τσιγάρου ή έκθεση σε παθητικό κάπνισμα.

• Υψηλή χοληστερόλη.

• Διαβήτης.

• Αποφρακτική άπνοια ύπνου.

• Καρδιαγγειακές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένης της καρδιακής ανεπάρκειας,  ή του ακανόνιστου καρδιακού ρυθμού, όπως η κολπική μαρμαρυγή.

• Προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιακής προσβολής ή παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου.

Άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού περιλαμβάνουν:

• Ηλικία — Τα άτομα ηλικίας 55 ετών και άνω έχουν υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού από ό,τι οι νεότεροι.

• Φύλο — Οι άνδρες έχουν υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού από τις γυναίκες. Οι γυναίκες είναι συνήθως μεγαλύτερες όταν παθαίνουν εγκεφαλικά, και είναι πιο πιθανή η απώλεια ζωής από εγκεφαλικά, συγκριτικά με τους άνδρες.

• Ορμόνες — Η λήψη αντισυλληπτικών χαπιών ή ορμονικών θεραπειών που περιλαμβάνουν οιστρογόνα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο.

Επιπλοκές

Ένα εγκεφαλικό μπορεί μερικές φορές να προκαλέσει προσωρινές ή μόνιμες αναπηρίες. Οι επιπλοκές εξαρτώνται από το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο εγκέφαλος δεν έχει ροή αίματος και ποιο μέρος επηρεάζεται. Οι επιπλοκές μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Απώλεια μυϊκής κίνησης, γνωστή ως παράλυση. Μπορεί να υπάρξει παράλυση στη μία πλευρά του σώματος. Ή μπορεί να χαθεί ο έλεγχος ορισμένων μυών, όπως αυτοί στη μία πλευρά του προσώπου ή στο ένα χέρι.
• Δυσκολία στην ομιλία ή στην κατάποση. Ένα εγκεφαλικό μπορεί να επηρεάσει τους μυς στο στόμα και το λαιμό. Αυτό μπορεί να δυσκολέψει την καθαρή ομιλία, την κατάποση ή το φαγητό. Μπορεί επίσης να δημιουργήσει προβλήματα στη γλώσσα, συμπεριλαμβανομένης της ομιλίας ή της κατανόησης της ομιλίας, της ανάγνωσης ή της γραφής.
• Απώλεια μνήμης ή δυσκολία στη σκέψη. Πολλοί άνθρωποι βιώνουν κάποια απώλεια μνήμης. Άλλοι μπορεί να έχουν πρόβλημα να σκεφτούν, να συλλογιστούν, να έχουν λογική κρίση και να κατανοήσουν έννοιες.
• Συναισθηματικά συμπτώματα. Τα άτομα που έχουν υποστεί εγκεφαλικά μπορεί να έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα στον έλεγχο των συναισθημάτων τους ή να αναπτύξουν κατάθλιψη.
• Πόνος. Πόνος, μούδιασμα ή άλλα συναισθήματα μπορεί να εμφανιστούν στα μέρη του σώματος που επηρεάζονται από το εγκεφαλικό. Εάν ένα εγκεφαλικό δημιουργήσει απώλεια αίσθησης στο αριστερό χέρι, μπορεί να αναπτυχθεί μια αίσθηση μυρμηγκιάσματος σε αυτό το χέρι.
• Αλλαγές στη συμπεριφορά και στην αυτοφροντίδα. Τα άτομα που έχουν υποστεί εγκεφαλικά μπορεί επίσης να χρειαστούν βοήθεια με την περιποίηση και τις καθημερινές δουλειές.

Πρόληψη

Μπορούν να ληφθούν μέτρα για να αποτραπεί ένα εγκεφαλικό και πολλές στρατηγικές πρόληψης του εγκεφαλικού είναι ίδιες με τις στρατηγικές πρόληψης καρδιακών παθήσεων.

Γενικά, οι συστάσεις για υγιεινό τρόπο ζωής περιλαμβάνουν:

• Μείωση της ποσότητα της χοληστερόλης και των κορεσμένων λιπαρών στη διατροφή. Η κατανάλωση λιγότερου λίπους, ειδικά κορεσμένων και τρανς λιπαρών, μπορεί να μειώσει τη συσσώρευση στις αρτηρίες.
• Διακοπή του καπνίσματος. Η διακοπή μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού.
• Διατήρηση ενός υγιούς βάρους. Το υπερβολικό βάρος συμβάλλει σε άλλους παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο διαβήτης.
• Υιοθέτηση μιας διατροφής πλούσιας σε φρούτα και λαχανικά. Η κατανάλωση πέντε ή περισσότερων μερίδων φρούτων ή λαχανικών κάθε μέρα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Η μεσογειακή διατροφή, η οποία δίνει έμφαση στο ελαιόλαδο, τα φρούτα, τους ξηρούς καρπούς, τα λαχανικά και τα δημητριακά ολικής αλέσεως, μπορεί να είναι χρήσιμη.
• Τακτική άσκηση Η άσκηση μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση, να αυξήσει τα επίπεδα της καλής χοληστερόλης και να βελτιώσει τη συνολική υγεία των αιμοφόρων αγγείων και της καρδιάς. Βοηθά επίσης στην απώλεια βάρους, στον έλεγχο του διαβήτη και στη μείωση του άγχους. Συστήνονται σταδιακά έως και 30 λεπτά μέτριας σωματικής δραστηριότητας τις περισσότερες ή όλες τις ημέρες της εβδομάδας.
• Κατανάλωση αλκοόλ με μέτρο, αν όχι καθόλου. Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης, ισχαιμικών εγκεφαλικών και αιμορραγικών εγκεφαλικών επεισοδίων.
• Αντιμετώπιση της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου η οποία είναι μια διαταραχή ύπνου που προκαλεί διακοπή της αναπνοής για σύντομες περιόδους αρκετές φορές κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Η τροφή που μειώνει την πίεση και «ρίχνει» τη χοληστερόλη

Άδωνις Γεωργιάδης: «Δεν μπορεί να είναι τζάμπα τα φάρμακα, υπάρχει κόστος»

Τι είναι το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο