Κάπου στα βουνά Koesberg της Νότιας Αφρικής, που βρίσκονται βαθιά στην άνυδρη περιοχή Karoo βορειοανατολικά του Κέιπ Τάουν, υπάρχει μια εξαιρετική ζωγραφική στο σπήλαιο ενός περίεργου πλάσματος. Το πλάσμα, γνωστό ως «Κερασφόρο Φίδι», δεν μοιάζει με κανένα ζώο που ζει σήμερα στην περιοχή. Αν μη τι άλλο, οι χαρακτηριστικοί χαυλιόδοντες του πλάσματος θυμίζουν έναν υδάτινο ίππο, αλλά η έρημος της Νότιας Αφρικής απέχει πολύ, πολύ μακριά από τις περιοχές της Αρκτικής που οι θαλάσσιοι ίπποι αποκαλούν πατρίδα.
Το κερασφόρο φίδι κάνειΩστόσο, μοιάζουν εντυπωσιακά με ένα ζώο που κάποτε αποκαλούσε το Karoo – έναν δικυνοδοντία, ένα προϊστορικό πλάσμα που κατοικούσε στην περιοχή πριν από περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια. ΕΝΑ νέα εργασία που δημοσιεύθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου στο PLOS One υποστηρίζει ότι ο πίνακας, ο οποίος χρονολογείται μεταξύ 1821 και 1835 και δημιουργήθηκε από τους πλέον εξαφανισμένους /Ξανόφωνους Σαν της περιοχής, απεικονίζει πράγματι έναν δικυνοδοντία—και ότι βασίζεται στα άφθονα απολιθώματα δικυνοδοντίων που μπορούν να βρεθούν στο την περιφέρεια.
Οι δυτικοί επιστήμονες χαρακτήρισαν τους δικυνοδόντες μέχρι το 1845, τουλάχιστον μια δεκαετία μετά τη ζωγραφική του Κερασοφόρου Φιδιού. Ο Ζυλιέν Μπενουά, ο συγγραφέας της εφημερίδας, εξηγεί στον Λαϊκή Επιστήμη ότι ο πίνακας έχει επομένως διπλή σημασία: «Πρώτα για την ιστορία της επιστήμης, όπως [it suggests] Οι Σαν θα είχαν βρει δικυνοδοντίες πριν από τους δυτικούς επιστήμονες. και δεύτερον, πολιτιστικό [significance]καθώς οι Σαν θα είχαν ενσωματώσει απολιθώματα στο σύστημα πεποιθήσεών τους».
Δικυνοδοντοί ήταν φυτοφάγα θεραπευτικάαξιοσημείωτα για το μείγμα χαρακτηριστικών ερπετών και θηλαστικών και για τους δύο χαρακτηριστικούς χαυλιόδοντές τους. (Το όνομα “dicynodont” προέρχεται από το λατινικό για “δύο δόντι σκύλου.”) Η ακμή τους ήρθε κατά την Ύστερη Πέρμια εποχή, η οποία ξεκίνησε πριν από 260 εκατομμύρια χρόνια και τελείωσε με το Γεγονός Εξαφάνισης Πέρμιας-Τριασικής περίπου πριν από 250 εκατομμύρια χρόνια. Όπως και για πολλά άλλα ζώα, αυτό το γεγονός σήμανε καταστροφή για τους δικυνοδόντες, και ενώ ορισμένα είδη μπήκαν κουτσαίνοντας στην Τριασική Εποχή, τα τελευταία από αυτά είχαν φύγει καλά και πραγματικά μέχρι το τέλος εκείνης της εποχής – περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια πριν homo sapiens πρωτοεμφανίστηκε.
Αυτό σημαίνει, όπως λέει ο Μπενουά, «δεν υπάρχει περίπτωση ο Σαν να συναντήσει έναν ζωντανό δικυνοδοντία». Ωστόσο, δεδομένου ότι τα απολιθώματα είναι σχετικά κοινά στη λεκάνη του Main Karoo, όπου βρίσκεται το σπήλαιο, υπάρχει κάθε πιθανότητα ο Σαν να βρήκε απολιθώματα δικυνοδοντίων και να τα αναγνώρισε ως προς αυτό που ήταν: τα διατηρημένα υπολείμματα ζώων που έχουν πεθάνει από καιρό. Ο Μπενουά λέει, «Αυτό υποστηρίζεται επίσης από τον μύθο του Σαν ότι οι «μεγάλοι βάναυσοι» περιφέρονταν στη γη πριν από πολύ καιρό».
Ο Benoit παραδέχεται ότι οι σκεπτικιστές μπορεί να αμφισβητήσουν εάν το κερασφόρο φίδι είναι απλώς προϊόν μιας γόνιμης φαντασίας, παρά μια σχετικά ακριβής απεικόνιση ενός αρχαίου πλάσματος. Ωστόσο, σημειώνει ότι «η καθαρή φαντασία μπορεί να αποκλειστεί με ασφάλεια, καθώς ο Σαν δεν ζωγράφισε πράγματα που ήταν εντελώς φανταστικά. Η τέχνη τους βασίστηκε σε στοιχεία της πραγματικής ζωής, κυρίως σε ζώα. Η νέα συνεισφορά προσθέτει απολιθώματα στο μείγμα».
Από όσο γνωρίζουμε, ο Αριστοτέλης ήταν ο πρώτος δυτικός στοχαστής που πρότεινε ότι τα απολιθώματα ήταν κάποτε ζωντανοί οργανισμοί. καταρρίπτοντας την ιδέα γύρω στο 350 π.Χ. στην πραγματεία του Μετεωρολογία. Ενώ ο πίνακας με το κερασφόρο φίδι είναι μόλις 200 περίπου ετών, οι Σαν είναι ένας από τους παλαιότερους πολιτισμούς στη γη, έχοντας ζήσει στη Νότια Αφρική για τουλάχιστον 20.000 χρόνια. Πόσο καιρό μπορεί να έχουν μελετήσει τα άφθονα απολιθώματα που είναι σκορπισμένα στην πατρίδα τους είναι άγνωστο.
Ενώ οι άνθρωποι του Σαν εξακολουθούν να ζουν στο Καλαχάρι –συχνά αναφέρονται ως «καλαχάρι βουσμάνοι»– αυτός ο πολιτισμός δεν είναι αυτός που δημιούργησε το Κερασφόρο Φίδι. «Οι Σαν έχουν καταλάβει τη Νότια Αφρική για χιλιάδες χρόνια», λέει ο Benoit. “Αλλά [while] οι Σαν εξακολουθούν να ζουν στην Καλαχάρι, ανήκουν στην κουλτούρα !kung, ενώ το San του Νοτιοαφρικανικού Karoo ανήκε στην κουλτούρα /Xam. Το τελευταίο έχει εξαφανιστεί εντελώς».
Η γλώσσα /Xam που μιλούσαν οι San of the Karoo δεν είχε γραπτή γραφή, έτσι όπως και με τόσες άλλες πηγές γνώσης των ιθαγενών, οι χιλιετίες της συσσωρευμένης γνώσης τους πέθανε μαζί τους. Ο Benoit λέει, «Δυστυχώς, η κουλτούρα /Xam εξαφανίστηκε και μπορούμε να βασιστούμε μόνο στην αρχαιολογία και τις εθνογραφικές καταγραφές για να τις μελετήσουμε. Η παρενέργεια είναι ότι όσο πιο πρόσφατα δεδομένα διατηρούνται καλύτερα από τα παλαιότερα, και ως εκ τούτου, όσο πιο πολύ πηγαίνουμε πίσω στο χρόνο, τόσο πιο δύσκολο είναι να κατανοήσουμε την κουλτούρα του Σαν».
Ωστόσο, υπάρχουν δελεαστικές ενδείξεις για την έκταση της παλαιοντολογικής γνώσης που μπορεί να είχαν κάποτε αυτοί οι πολιτισμοί. Ένα τέτοιο αποδεικτικό στοιχείο είναι το Σπήλαιο Μοχάληπου βρίσκεται στο Λεσόθο. Στεγάζει ένα άλλο κομμάτι της τέχνης του Σαν βράχου, που δημιουργήθηκε γύρω στο 1810, το οποίο απεικονίζει αναμφισβήτητα τους δεινόσαυρους: «Ξέρουμε ότι αυτοί είναι δεινόσαυροι», εξηγεί ο Μπενουά, «επειδή απεικονίζονται δίπλα στον πίνακα ενός αποτυπώματος δεινοσαύρου, που έγινε σε μια περιοχή Τα απολιθώματα δεινοσαύρων είναι συνηθισμένα. Ο Σαν είδε ότι τα ίχνη δεν συνοδεύονταν από αποτυπώματα χεριών ή σημάδια έλξης της ουράς, και ως εκ τούτου, φαντάστηκαν τους δεινόσαυρους ως ζώα χωρίς χέρια και κοντή ουρά, αρκετά παρόμοια με τα σύγχρονα πουλιά».
Όπως σημειώνει η εφημερίδα, «Η μελέτη της αφρικανικής αυτόχθονης παλαιοντολογίας είναι ακόμη αρκετά νέα και τα στοιχεία παραμένουν αναλόγως σπάνια και συζητήσιμα, ειδικά δεδομένης της σπανιότητας των γραπτών μαρτυριών». Ο Benoit λέει ότι ελπίζει ότι αυτό θα αλλάξει και ότι μπορούμε να ανακτήσουμε μέρος του πλούτου της γνώσης που χάθηκε με την καταστροφή πολιτισμών όπως το /Xam San: «Ελπίζω ότι στο μέλλον θα μπορέσουμε να το εντοπίσουμε γηγενής παλαιοντολογία πιο πίσω στο χρόνο».
VIA: popsci.com
