Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι έχουν ανακαλύψει τον λόγο που το Έβερεστ, γνωστό ως Τσομολάνγκμα στο Θιβέτ και Σαγκαρμάθα στο Νεπάλ, ξεχωρίζει τόσο έντονα από τις υπόλοιπες κορυφές των Ιμαλαΐων.
Σύμφωνα με νέα μοντέλα, υπάρχει μια παραγνωρισμένη δύναμη που ονομάζεται «πειρατεία» και θα μπορούσε να εξηγήσει έως και 50 μέτρα από το ύψος του παγκοσμίως ψηλότερου βουνού. Όχι, δεν είναι η πειρατεία που γνωρίζουμε από τις θάλασσες, αλλά αυτή που αφορά τα ποτάμια.
Φυσικά, το ρεκόρ ύψους του Έβερεστ, που φτάνει τα 8.849 μέτρα, δεν θα υπήρχε χωρίς την πρόσκρουση των τεκτονικών πλακών. Ωστόσο, η ομοιομορφία της γεωλογίας κατά μήκος του ρήγματος θα έπρεπε να κάνει όλες τις κορυφές περίπου ίδιου ύψους.
Η διαφορά ύψους μεταξύ των περισσότερων κορυφών των Ιμαλαΐων δεν υπερβαίνει τα 100 μέτρα. Ωστόσο, το Έβερεστ εκτείνεται 250 μέτρα πάνω από τους γείτονές του, κρύβοντας ένα μυστικό.
Επιπλέον, το Έβερεστ συνεχίζει να αναπτύσσεται σήμερα, αυξάνοντας το ύψος του κατά μερικά χιλιοστά κάθε χρόνο, σύμφωνα με τα δεδομένα GPS, και αυτό είναι πιο γρήγορο από τον αναμενόμενο ρυθμό ανύψωσης των τεκτονικών πλακών.
Μια άλλη δύναμη πρέπει να είναι σε δράση, και επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Γεωεπιστημών της Κίνας και το University College London νομίζουν ότι την έχουν βρει.
Τα μοντέλα τους υποδεικνύουν ότι η υψηλότερη κορυφή του κόσμου ανασηκώθηκε πάνω από τους γείτονές της λόγω της γεωλογικής πειρατείας, η οποία συμβαίνει όταν ένα ποτάμι «αιχμαλωτίζεται» από ένα άλλο γειτονικό. Αυτό αλλάζει τη ροή των ιζημάτων και αναμορφώνει τα ποτάμια και τους παραποτάμους σε νέα μοτίβα.
Σήμερα, ο ποταμός Άρουν είναι ένας σημαντικός παραπόταμος που διασχίζει ένα βαθύ, στενό φαράγγι στο κέντρο των Ιμαλαΐων, πέφτοντας 7 χιλιόμετρα σε υψόμετρο σε μήκος 35 χιλιομέτρων.
Ωστόσο, όταν σχηματίστηκε αυτός ο ποταμός, δεν χρειαζόταν κατολισθήσεις ή παγετώνες για να σμιλέψει ένα τόσο βαθύ μονοπάτι μέσω των βόρειων πλαγιών του Έβερεστ. Ο όγκος του ρέοντος νερού του παρείχε όλη τη δύναμη που χρειαζόταν.
Περίπου 89.000 χρόνια πριν, όπως υποδεικνύουν τα μοντέλα, ο παραπόταμος Άρουν άρχισε να «αιχμαλωτίζει» περισσότερα νερά από τον γονικό του, τον ποταμό Κόσι, και η ξαφνική αύξηση της δύναμης θα μπορούσε εύκολα να έχει οδηγήσει στην κοπή ενός φαραγγιού.
Αυτό είναι το υποβρύχιο βουνό που πιθανότατα ξεκίνησε τον μύθο της χαμένης Ατλαντίδας
Η αφαίρεση μεγάλων κομματιών βράχου θα είχε προκαλέσει την ανύψωση του φλοιού της Γης, ο οποίος «εκπλέει» πάνω από τον μανδύα, γεγονός που θα είχε ως αποτέλεσμα μια «επιφανειακή ανύψωση» των γύρω περιοχών, συμπεριλαμβανομένων των βουνών.
Με βάση τα μοντέλα τους, η ομάδα εκτιμά ότι μεταξύ 15 και 50 μέτρων του σημερινού ύψους του Έβερεστ θα μπορούσε να προέρχονται από την «πειρατεία» των υδάτων.
Σε σύγκριση με τον Άρουν, άλλοι ποταμοί που διασχίζουν τα Ιμαλάια έχουν μια πιο σταθερή ιστορία ροής, πράγμα που σημαίνει ότι η διάβρωση στη βάση των βουνών είναι περίπου η ίδια με τη διάβρωση που συμβαίνει στις κορυφές. Αυτό σημαίνει ότι το συνολικό βάρος του φλοιού που κάθεται στον μανδύα παραμένει σχετικά σταθερό.
Όταν ο ποταμός Άρουν άρχισε να λαμβάνει περισσότερα νερά από πριν, αυτή η ισορροπία διάβρωσης διαταράχθηκε. Καθώς αφαιρέθηκαν περισσότερα βράχια από τους ποταμούς, προκλήθηκε ανύψωση του φλοιού της Γης σε ορισμένα σημεία.
Δεδομένου του ελαστικού πάχους του φλοιού που κυμαίνεται από 10 έως 30 χιλιόμετρα, οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτό το φαινόμενο θα οδηγήσει σε αυξημένο ρυθμό επιφανειακής ανύψωσης για το Έβερεστ, φτάνοντας έως και 0,53 χιλιοστά το χρόνο.
Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η ψηλότερη κορυφή της Γης μπορεί να συνεχίζει να αναπτύσσεται από το σχηματισμό ενός ποταμού 89.000 χρόνια πριν.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο Nature Geoscience.
