Οι ανησυχητικές εξελίξεις στον βόρειο Ατλαντικό, όπου η Μεσημβρινή Ανατρεπτική Κυκλοφορία του Ατλαντικού (AMOC) παρουσιάζει σημάδια αποσταθεροποίησης, αναδεικνύουν το ενδεχόμενο μιας επικείμενης κατάρρευσης που θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες συνέπειες.
Το Ατλαντικό Ρεύμα λειτουργεί ως ένας «ιμάντας μεταφοράς» θερμότητας, θρεπτικών ουσιών και οξυγόνου, εξισορροπώντας τη θερμοκρασία του πλανήτη με τον θερμότερο νότο να αντισταθμίζει το βόρειο ψυχρότερο κλίμα.
Ωστόσο, οι αλλαγές στο κλίμα έχουν προκαλέσει επιβράδυνση της κυκλοφορίας, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πλήρη διακοπή.
Πώς λειτουργεί το AMOC και ποιες είναι οι πιθανές επιπτώσεις;
Ο ωκεανογράφος Stefan Rahmstorf και οι 43 άλλοι επιστήμονες που υπέγραψαν την ανοιχτή επιστολή τονίζουν τη ζωτική σημασία του AMOC στην διατήρηση της κλιματικής ισορροπίας της Γης.
Με βάση τα κλιματολογικά μοντέλα και τις ιστορικές καταγραφές της Γης, όταν το AMOC έχει διακοπεί στο παρελθόν, συνέβησαν απότομες κλιματικές αλλαγές, με ψύξη έως και 20°C σε περιοχές κοντά στη Νορβηγία. Αυτές οι αλλαγές συνδέονται με σημαντικές μεταβολές στην ατμόσφαιρα, δημιουργώντας ακραία καιρικά φαινόμενα και συνθήκες ξηρασίας σε περιοχές του νοτίου ημισφαιρίου.
Η λειτουργία του AMOC είναι ασταθής λόγω της διαφοράς βάρους του γλυκού νερού από το αλμυρό νερό. Όταν το AMOC διακόπτεται, διακόπτεται και η κίνηση του ζεστού και ψυχρού νερού, προκαλώντας απότομες αλλαγές στις θερμοκρασίες του βόρειου ημισφαιρίου. Ο Rahmstorf εξηγεί πως μια παρόμοια κατάσταση κατά την εποχή των πάγων είχε ως αποτέλεσμα τη ξαφνική θέρμανση της Γροιλανδίας έως και 15°C μέσα σε μία δεκαετία.
Σημάδια και σημαντικά επιστημονικά ευρήματα που προειδοποιούν για την κατάρρευση
Ο κίνδυνος μιας διακοπής του AMOC ήταν γνωστός εδώ και μισό αιώνα. Παλαιότερες μελέτες έδειξαν ότι το σύστημα παρουσιάζει αστάθεια.
Τα τελευταία κλιματικά μοντέλα δείχνουν σημάδια «κλυδωνισμού», ένδειξη που υποδεικνύει ότι το AMOC πλησιάζει ένα σημείο από το οποίο δύσκολα θα επιστρέψει στην προηγούμενη κατάστασή του.
Ο Rahmstorf εξηγεί πως τα κλιματικά μοντέλα δεν αποτυπώνουν πλήρως το «ψυχρό σημείο» που έχει σχηματιστεί στον βόρειο Ατλαντικό, γεγονός που ενισχύει την πεποίθηση πως το σύστημα πλησιάζει επικίνδυνα στην κατάρρευση.
Σύμφωνα με τα μοντέλα, η διακοπή της κυκλοφορίας θα οδηγήσει σε δραματική πτώση της θερμοκρασίας στην Ιρλανδία, τη Σκωτία, τη Σκανδιναβία και την Ισλανδία, όπου οι θερμοκρασίες θα μειωθούν κατά αρκετούς βαθμούς, καθιστώντας τις περιοχές πιο ξηρές.
Ο κλιματικός αντίκτυπος θα είναι αισθητός στον παγκόσμιο μέσο όρο θερμοκρασίας, επιδεινώνοντας την κλιματική αλλαγή στο νότιο ημισφαίριο. Τα θερμά και ξηρά κλίματα του νότου θα γίνουν ακόμα πιο έντονα, ενώ τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα γίνουν πιο συχνά, λόγω της δημιουργίας θερμοκρασιακών διαφορών μεταξύ βόρειου και νότιου ημισφαιρίου.
Οι επιδράσεις στην οικονομία και τις ζωές των ανθρώπων
Μια μελέτη του ΟΟΣΑ υπογραμμίζει τις αρνητικές επιπτώσεις στη γεωργία, εκτιμώντας ότι μια διακοπή του AMOC θα περιορίσει δραστικά τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις για σιτηρά και καλαμπόκι, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 40% των παγκόσμιων θερμίδων.
Ο Rahmstorf σημειώνει πως, αν το AMOC καταρρεύσει, θα υπάρξει δραστική αύξηση της στάθμης των θαλασσών στη βόρεια πλευρά του Ατλαντικού, επηρεάζοντας τις παραθαλάσσιες περιοχές σε Βόρεια Αμερική και Ευρώπη, όπου αναμένονται άμεσα φαινόμενα πλημμυρών και διάβρωσης.
Παράλληλα, το AMOC διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα από τους ωκεανούς, με το νερό να «παγιδεύει» το CO₂ και να το μεταφέρει σε βάθος.
Αν η κυκλοφορία του σταματήσει, το CO₂ θα παραμείνει κοντά στην επιφάνεια των ωκεανών, αυξάνοντας την ταχύτητα αύξησης της συγκέντρωσής του στην ατμόσφαιρα.
Η διακοπή της κυκλοφορίας οξυγόνου στα βαθύτερα στρώματα των ωκεανών θα αποσταθεροποιήσει το οικοσύστημα του βόρειου Ατλαντικού, επηρεάζοντας αρνητικά τις αλιευτικές δραστηριότητες.
Προς ένα αβέβαιο μέλλον
Παρότι δεν υπάρχει ακριβής πρόβλεψη για το πότε θα συμβεί μια τέτοια αλλαγή, οι επιστήμονες ανησυχούν πως η κατάρρευση θα διαρκέσει περίπου 1.000 χρόνια, με αποτέλεσμα η αποκατάσταση να είναι ταχύτερη από την ίδια την κατάρρευση, επαναφέροντας το AMOC με τρόπο που μπορεί να προκαλέσει ακόμα χειρότερες διαταραχές στον βόρειο Ατλαντικό.
Αυτή η καταστροφή μπορεί να αποφευχθεί μόνο αν ληφθούν άμεσα μέτρα για τη μείωση των εκπομπών και τη διατήρηση των πόρων.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι μια αργή προσέγγιση δε θα μας επιτρέψει να προλάβουμε την καταστροφή και η γνώση που έχουμε σήμερα θα πρέπει να μας οδηγήσει σε πιο αποφασιστικές δράσεις, προτού το σύστημα ξεπεράσει το σημείο μη επιστροφής.
Βίντεο
VIA: FoxReport.gr
